भारतीय डेअरी उद्योगाला प्रगतीची  “गरुड भरारी” देणारा श्वेतक्रांतीचा आणखी एक जनक “देवेंद्र शाह”

मंचर दि. (संजय कोकणे यांजकडून) भारतीय श्वेतक्रांतीचे जनक म्हणून “डॉ.वर्गिस कुरियन” यांचे नाव आदराने घेतले जाते. त्याचप्रमाणे “भारतीय  डेअरी उद्योगाला” यशाच्या शिखरांवर नेण्यासाठी अविरत अहोरात्र,अथक, प्रामाणिक, प्रयत्न करणारे “धवल क्रांतिचे” दुसरे जनक म्हणून पराग (गोवर्धन) उद्योग समूहाचे संस्थापक, प्रसिद्ध उद्योगपती “देवेंद्र शाह” यांचे नाव समोर येते.

दरम्यान “देवेंद्र शाह” यांनी आपल्या कर्तृत्वाच्या जोरावर डेअरी उद्योग क्षेत्रात  “गरुड भरारी” घेत जगाच्या बाजारपेठेत भारतीय डेअरी उद्योगाला नवी दिशा देत एक सन्मान जनक स्थान मिळवून दिले, व त्यातून भारतीय शेतकऱ्यांच्या जीवनात आर्थिक  उत्कर्षांचे दिवस आणले.जीवनात एखाद्या ध्येयाने प्रेरित  होऊन अहोरात्र काम करीत, प्रयत्नाची पराकष्ठा करणारे थोडेच असतात. जीवनाचे ध्येय मिळविण्यासाठी  माणसाकडे  जबरदस्त  इच्छा शक्ती असावी लागते.  कारण माणूस स्वतः स्वतःच नशीब घडवितो असे  म्हणतात.  आपण  समाज्याचे देणे  लागतो या भूमिकेतून व एका विशिष्ट ध्येयाने प्रेरित झालेल्या शाह यांनी  अत्यंत प्रतिकूल परिस्थितीत येणाऱ्या आव्हानांना न जु्मानता अहोरात्र संघर्ष करून भारतीय डेअरी उद्योगात आपलें  अनन्य साधारण स्थान निर्माण केले.म्हणूनच आज  डेअरी उद्योग क्षेत्राच्या क्षितिजावर देवेंद्र शाह यांचे नाव सुवर्णाक्षरात नाव कोरले आहे.

 साधारणतः १९९२ या कालखंडात “देवेंद्र शाह” यांनी पराग डेअरी या उद्योगाची स्थापना करून, प्रचंड अडचणीत असलेला दूध व्यवसाय स्वीकारला व  या व्यवसायाच्या माध्यमातून हजारो शेतकऱ्यांना व त्यांच्या कुटुंबियांना एक सक्षम आयुष्य जगण्याचा मार्ग शाह यांनी दाखविला. कारण याच कालावधीमध्ये  महाराष्ट्रात मध्ये दुधाला खाडा पद्धती सुरु होती. त्या खडा पद्धतीमध्ये दूध संघाने न स्वीकारलेले दूध शेतकऱ्यांना रस्त्यावर फेकून द्यावे लागतं होते अशा काळात संघाने न स्वीकारलेले दूध विकत घेऊन जबरदस्त इच्छाशक्ती, आवश्यक लवचिकता तसेच एखादे ध्येय  साध्य  करण्यासाठी लागणारा  धीर, सहनशिलता, अशा अनेक गुणांच्या जोरावर या उद्योगपतिने डेअरी व्यवसायात यशाचे शिखर गाठले त्यामुळे पराग समूह आशिया खंडातील नावाजलेला उद्योग झाला आज या उद्योगाची   वार्षिक उलाधाल सुमारे दहा हजार कोटिंच्या दिशेने झेप घेण्यासाठी प्रयत्नशील आहे. 

आज भारतात नव्हे तर जगाच्या बाजार पेठेमध्ये अनेक देशामध्ये गोवर्धन, प्राईड ऑफ काऊ, गो चीझ, अवतार, अशा विविध नावाने तूप,बटर,दूध,दही,लस्सी,ताक, पनीर,प्रोटीन पावडर,चीझ, पेढे, काजू कतली  आदी  दुग्धजण्य उत्पादने उपलब्ध असून बाजारात या उत्पादनांना  ग्राहकांमध्ये प्रचंड मागणी आहे.त्याच प्रमाणे ग्राहकांना स्वच्छ निर्भेळ ताजे दूध मिळावे व शेतकऱ्यांचे आर्थिक उत्पन्न वाढवे  यासाठी “भाग्यलक्ष्मी डेअरी फार्म” या नावाने सुमारे साडे तीन हजार गाईंचा गोठा निर्माण केला आहे. व त्याद्वारे “प्राईड ऑफ काऊ” नावाने दुध व दुग्ध जन्य पदार्थाचा पुरवठा सुरु असून, अल्पवाधितच हे पदार्थ जगाच्या बाजारपेठेत लोकप्रिय झाले आहेत.

डेअरी क्षेत्रात आपण प्रगती करत असताना, ग्रामीण भागातील ज्या मायबाप शेतकऱ्यांनी “गोवर्धन कंपनीच्या” उत्कर्षांसाठी अविरत साथ दिली. या सर्व शेतकऱ्यांचे आपण काहीतरी देणे लागतो. या सामाजिक जाणीवेतून व निरपेक्ष भावानेतून, या शेतकऱ्यांचे  आर्थिक उत्पन्न वाढविण्याच्या उद्देशाने  गायीच्या दुधाच्या उत्पादनात वाढ़ होणे आवश्यक होते. म्हणून “भाग्यलक्ष्मी डेअरी फार्म” येथे गाय दूध वाढीसाठी संशोधन करून, दूध उत्पादन वाढविले कारण गाय जेवढे दूध देते. तेव्हडाच खर्च तिच्या पालन पोषणावर होतो. यातून शेतकऱ्याची आर्थिक स्थिती सुधारू शकत नाही. म्हणून “शाह” यांनी पंजाब, हरियाना भागातील गायी विकत आणल्या व त्यांच्या दुधाच्या  उत्पादनात वाढ़ करण्यासाठी संशोधन केले. व यात त्यांना यशहि मिळाले . एकेकाळी भारतात गायीच्या दूधाचे उत्पादन प्रती दिवसाला चार लिटर होते. तेच आता संपूर्ण भारताचा विचार करता प्रतिदिन आठ लिटर आहे. तर महाराष्ट्रापूरती दूध उत्पादन सरांसरी प्रती गायी दूध उत्पादन क्षमता बारा लिटर एव्हढी झाली आहे.

दरम्यान दूध उत्पादना पासून तर दुग्धजन्य पदार्थाच्या निर्मिती पर्यंत तसेच त्या दुग्धजन्य पदार्थाना जागतिक बाजार पेठ निर्माण करण्यापर्यंत “देवेंद्र शाह” यांनी डेअरी उद्योगात प्रचंड उत्क्रांती घडवून आणली. भारतीय डेअरी उद्योगामध्ये गरुडपंखाची ताकत यांनी आपल्या कार्य शैलीतून निर्माण केली. व संपूर्ण जग भारतीय डेअरी उद्योगाच्या आवाख्यात आणले म्हणूनच “देवेंद्र शाह” हे “डॉ कुरियन” नंतर दुसरे श्वेत क्रांतिचे जनक ठरले आहेत. त्यांच्या वाढदिवसानिमित्त पुढील कारकिर्दीस लक्ष लक्ष मंगलमय हार्दिक शुभेच्छा…..